Debat 45+ weer aan ’t werk. Verslag

Debat: “45-Plussers weer aan het werk, ervaren, werkfit, werkwillend. Mis ze niet!”

12 oktober 2016, in De Villa, Oranjesingel 42, Nijmegen

Debatleider       Jan Bart Wilschut
Sprekers             Dick Westerbeek, oprichter NWG45+ (Netwerkgroep45plus Nijmegen)  Jeske Jansen, ervaringsdeskundige oudere werkzoekende,  John de Wolf, landelijk ambassadeur ouderenwerkloosheid, videoboodschap, Annet de Lange, lector HRM aan de HAN

Debatdeelnemers
Annet de Lange, Wim Muilenburg, bestuurder De Driestroom en boegbeeld NWG45+, Jan-Willem de Rover, voorzitter OSRN (Ondernemers Sociëteit Regio Nijmegen) en werkgever/eigenaar JWR elektrotechniek, Ina Hol, directeur Werkbedrijf Rijk van Nijmegen, Jan Bart Wilschut heet genodigden welkom. Onder aanwezigen zijn naast de sprekers en debatdeelnemers werkzoekenden, werkgevers, helpers (loopbaanbegeleiders e.d.), geïnteresseerden. Vanuit politiek is wethouder Agnes Schaap uit gemeente Wijchen, tevens boegbeeld van de Netwerkgroep45plus Nijmegen.

Sprekers

Werk: van plicht naar recht  (Dick Westerbeek)
Het woord is aan Dick Westerbeek. Hij heeft de Netwerkgroep45plus Nijmegen, 5 jaar geleden opgericht als onafhankelijke vrijwilligersorganisatie om werkzoekenden bijeen te brengen op weg naar betaald werk. Zijn thema is “ontmoeting”. Als je net werkloos bent: ontmoeting met jezelf. Bij de NWG45+ ontmoeting van lotgenoten: herkenning. Ontmoeting tussen instanties, werkgevers, en (landelijke) politiek. De NWG45+ heeft 19 boegbeelden die bereid zijn hun deuren te openen naar hun netwerk. Die zeggen: werkzoekende 45+ers zijn er en doen ertoe. Doel van vanavond is wat hem betreft anders te denken over werk.  Van plicht naar recht. Voor  iedereen van boven de 18 jaar 20 uur betaalde arbeid en 4 uur betaalde permanente educatie per week, zodat mensen makkelijker van baan tot baan kunnen gaan. Mogelijk maken van levensbestendig werken.

Iedere 3 maanden een andere CV mode (Jeske Jansen)
Jeske is ervaringsdeskundige. Na onverwacht ontslag heeft ze er in twee jaar 246 sollicitaties op zitten, waarop 244 directe afwijzingen kwamen – of helemaal geen reactie. Ze heeft een hele wereld ontdekt buiten werk wat haar persoonlijk heeft verrijkt. Maar ze wil betaald werk, een reguliere baan. De eeuwige standaardzin “we hebben laatst iemand van 62 jaar aan werk geholpen” helpt net zoveel als “niet passend in ons profiel”. Er bestaat een heel werkapparaat op zoek naar werk: naast de NWG45+ waarin men elkaar steunt en tipt, de UWV en het Werkbedrijf. Goed bedoelende mensen.  Ze heeft inmiddels 6 trainingen tot sollicitatiebrieven en CV schrijven gedaan. Wat opvalt: iedere drie maanden is er een andere mode. Momenteel moet alles op één pagina met kaders passen. Dat goede CV dient bij de goede persoon te komen en tot een gesprek te leiden. Ze heeft veel direct inzetbare vaardigheden en hoeft helemaal niet bij 67 jaar met pensioen. Na een geweldige presentatie wordt ze uitgenodigd door een van de aanwezige werkgevers langs te komen.

Tevreden met elke persoon die werk vindt (John de Wolf)
De Wolf is landelijk ambassadeur voor werkzoekende 50-plussers. Helaas kon hij niet aanwezig zijn. Hij is door de NWG45+ geïnterviewd en dit is samengevat in een videoboodschap.  Zijn functie is boegbeeld te zijn voor deze groep. De bedoeling is het openen van deuren voor de 50+ers. Door media-aandacht bewustzijn bij iedereen te krijgen. Dus doelen landelijk onder de aandacht te brengen. Bij zijn presentatie in de Tweede Kamer waren 10 cameraploegen en landelijke kranten, daarna is hij bij Pauw uitgenodigd. Hij heeft inmiddels zo’n 30-40 interviews gegeven voor radio en TV. Werkzoekenden en werkgevers luisteren op congressen en banenmarkten. Hij is tevreden met elke 1 persoon die werk vindt.

Zijn tips voor werkgevers: beantwoord alle sollicitanten en poeier ze niet af met de standaard zin: “U past niet in ons profiel” dat is veel te kort door de bocht. Sollicitanten stoppen veel energie in hun CV en brief. 80-90% van de sollicitanten krijgt geen antwoord terug. Het kan anders. Zo vertelt hij over een bijeenkomst in hotel New York in Rotterdam waar 15 sollicitanten zijn uitgenodigd voor een  workshop en een pitch  en er 5 werden aangenomen. De ander 10 hadden er vrede mee. Ze zijn goed ontvangen en hebben ervan kunnen leren.

Tips voor werkzoekenden: ga op zoek naar werk, niet naar de baan. Durf op je bek te gaan. Pak onverwachte dingen aan die voorbij komen. Je kunt veel meer dan je denkt. Blijf bij jezelf, luister naar jezelf en luister naar anderen. Zorg voor jezelf en mensen die je om je heen hebt. De 501^ste poging kan het zijn. Het komt goed!

Denk in mogelijkheden en niet in beperkingen. (Annet de Lange)
Annet de Lange is lector HRM aan de HAN. Zij gelooft in het doorzettingsvermogen van het individu en van de groep. Zij constateert dat door de stijl van compromispolitiek in ons land – zoals de Participatiewet – het probleem van creëren van systeemgerichte fouten ontstaat.

Het lectoraat maakt door onderzoek  een vertaling van wetenschap naar praktijk. Het geeft adviezen aan overheid en werkgevers. Werkgevers en werkzoekenden kunnen innovatiever en creatiever worden.

Participatie
Ouderen en werkloosheid: hoe is de arbeidsparticipatie, waar liggen kansen, hoe is de beeldvorming. Is een ambassadeur werkelijk nodig? Met 45 jaar oud gevonden worden is achterhaald. Annet presenteert gegevens over Workforce-participation van 55-64 jarigen in diverse landen over 2005-2010-2014. In Nederland tel je mee voor de statistieken als je minimaal 1 uur betaald werk hebt. Dan nog scoort Nederland  veel lager dan bv IJsland en Noorwegen. Statistieken uit  2014 Nederland 59%, Noorwegen 72%. In Noorwegen werkt iedereen vast, niemand flex. Er is in IJsland een cultuur waar respect voor ouderen is. Duitsland scoort succesvol in dit vraagstuk. In dit overzicht scoort België niet zozeer hoog in participatie van ouderen, maar wel beter in verandering hierin.

Risico’s
Risico voor 45+ werkzoekenden is het relatief langer werkloos zijn. Slechts 6% van werkloze 55+ heeft binnen een jaar een betaalde functie. De meeste werkgevers zijn niet gemotiveerd 60+ers aan te nemen.

Voors en tegens
Voors: Ouderen zijn over het algemeen stress-bestendiger dan jongeren. Ze kennen de sterke en zwakke kanten van zichzelf.
Tegens: Voor 65+ers is veel interesse, er zijn zelfs speciale Cao’s voor. Vacuüm is voor de groep 45-65 jaar door negatieve stereotypering.

Werkvermogen
In Nederland zijn er wel opleidingsmogelijkheden voor jongeren. In Denemarken is het mogelijk een leven lang gratis te leren. Voor werkvermogen is het van belang werkervaring op te doen en te blijven scholen. Hiervoor moeten er geen financiële drempels zijn. Denk in mogelijkheden en niet in beperkingen. Leeftijd is geen factor. Geloof in eigen kunnen is wel een factor. Dit kun je in NWG 45+ stimuleren. Cao’s zijn totaal dichtgetimmerd, verzuild. Je moet je altijd kunnen bij-/nascholen naar een andere sector of zuil.

Op drie niveaus benaderen
Micro    individueel: eigen kunnen
Meso    regio
Macro   landelijk: Cao’s, politiek
Vanuit micro en meso bij macro tegenaan blijven gaan! 

Van drang en dwang naar motiveer en stimuleer (Wim Muilenberg
Wim Muilenburg is bestuurder van De Driestroom. Hij is een van de  boegbeelden van de NWG45+ en biedt de Villa aan voor het houden van deze debatavond. De Driestroom biedt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt participatiebanen met als doel door te stromen naar regulier werk. Deze mensen werken naast een horecakernteam. 30% stroomt door naar een reguliere baan. Wim verwacht dat er binnen een half jaar sprake is van een oververhitte arbeidsmarkt wat betreft de zorg. Hij heeft nu twee vacatures waar geen reacties op komen. Onze overheid heeft zo’n 3-4 jaar vrijwel niets gedaan aan het naar elkaar toebrengen van vraag en aanbod. Er is er een scheve arbeidsmarkt ontstaan. Wim ziet niets in het model van drang en dwang in de WW of bijstand, dat is helemaal niet nodig.. Hij gaat voor het model van motiveer en stimuleer.

Inzetbaarheid en duurzaamheid (Ina Hol)
Ina Hol is directeur van het Werkbedrijf Rijk van Nijmegen. Zij benadrukt dat zowel werknemers als werkgevers aan inzetbaarheid dienen te werken. Hoe zorg je als werknemer voor jezelf dat je inzetbaar blijft? Ondernemers kunnen daarin meedoen. Duurzaamheid is een belangrijk thema: het levenlange leren. De vraag is dan: “hoe faciliteer je dat? 

We zijn niet zielig (Jan-Willem de Rover)
Jan-Willem de Rover is voorzitter van de OSRN (Ondernemers Sociëteit Regio Nijmegen)  en werkgever/eigenaar van JWR elektrotechniek, een installatiebedrijf met 45 personeelsleden en 10 consultants. Binnen de aangesloten leden van OSRN zijn  100 vacatures. Hij ervaart dat het heel moeilijk is vacatures op te vullen. Niet iedere werknemer wil een opleidingsplan. Er is werk genoeg. Match wat betreft technische vacatures wordt moeilijker. Er zijn de laatste twee jaar een aantal megagrote reorganisaties geweest zoals ING. Mensen die in vrije tijd zijn gezet boven de 37 jaar zijn in shock en kunnen zich moeilijk aanpassen aan de nieuwe arbeidsmarkteisen. Hij leidt een ambachtsbedrijf waarin iedere dag productie moet worden gedraaid Een bedrijf van zijn grootte kan zich geen uitgebreid HRM-afdeling veroorloven om personeel te werven om te scholen en te begeleiden. Ze zijn op zoek naar mensen die het vak al verstaan.

Discussie

Mismatch
Op de vraag waarin het verschil ligt tussen zoveel vacatures en sollicitanten, antwoordt Ina Hol dat er een mismatch is tussen wat mensen kunnen aan opleiding en ervaring met de vraag. Er is niet eerder geïnvesteerd in andere kennis, ook niet tijdens werk. Ondanks 1500 vacatures is het potentieel niet aanwezig. Werving en selectie verloopt klassiek volgens het bij elkaar brengen van vraag en aanbod door middel van een CV en sollicitatiebrief. Dat werkt dus niet meer. Er moet een andere manier van werven en selecteren komen. Er is meer succes als mensen kansen hebben zich te kunnen laten zien. Jan-Willem de Rover geeft aan dat werkgevers denken loyale werknemers te hebben. MKBers willen hun bedrijf runnen en niet ingewikkeld hoeven te doen om iemand te vinden. De meeste MKBers hebben een specifieke vraag in beeld. Er zijn veel verkoopkanalen waardoor door de bomen het bos niet meer gezien wordt. Er is behoefte aan één loket.

Agnes Schaap legt uit dat zoveel mogelijk met één loket wordt gewerkt, maar wel met een werknemersbenadering. Zorg blijft wel zorg bijvoorbeeld. Om mensen vanuit de bijstand via het werkbedrijf naar werk te begeleiden zijn heel intensieve trajecten. Werkgevers zoeken ook bij andere uitzendbureaus. Ina Hol  kan niet aan de eisen van Jan-Willem de Rover  voldoen. Jan-Willem begrijpt dat commerciële bedrijven niet te vergelijken zijn met het Werkbedrijf. Ondernemers zoeken bijvoorbeeld afstudeerders zoeken bij de HAN, maar daar  doet ‘de knop voor ondernemers’ het niet. Je krijgt geen adequaat antwoord op de vraag. Verder raadt hij werkzoekenden aan concessies te doen, dat doen ondernemers ook.

Wim Muilenburg ziet een tweedeling ontstaan in Nederland. Aan werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt wordt prioriteit gegeven. Is iemand langer dan een paar maanden werkloos, krijgt die geen scholing, geen nieuwe vaardigheden, houdt hij vaardigheden niet op peil. Er is in Nederland al 30 jaar geen fundamentele aandacht voor en dit leidt tot het vergroten van de afstand. Wethouders in de regio antwoorden dat laaghangend fruit de keuze is. Agnes Schaap zegt dat er veel geld is maar het van mensen zelf moet komen.

De zaal vraagt hoe deze mismatch op te lossen is. Wat moet  iemand dan kunnen, met welke medewerking van een onderwijsinstelling, en wie betaalt de opleidingskosten. Bij omscholen: wat dan. En: is er dan werk nadien? Annet de Lange vraagt hoe vraag en aanbod succesvol bij elkaar gebracht kunnen worden. Suggestie uit de zaal is de Goffert met John de Wolf waar 15000 werkzoekenden kunnen speed daten naar 1500 vacatures.

Van werk naar werk
Ina Hol raadt aan dat het beter is  te voorkomen vanuit een uitkeringssituatie naar werk te zoeken door eerder van werk naar werk te gaan. Het Werkbedrijf komt pas na de WW in beeld en is dan wel een loket, maar biedt van dagbesteding tot banen. De zaal stelt dat alle loopbaanbureaus aan duurzaamheid en inzetbaarheid doen. Het is vervelend als mensen een bepaald stempel opgelegd krijgen. Uitgaan van mensen hun kracht is meer nodig dan netwerk. Een andere vraag uit de zaal is waarom werkgevers geen niet-gespecialiseerde werknemers zoeken in plaats van gespecialiseerde, die door al opgeleide, gediplomeerde mensen in hun bedrijf begeleid worden. De OSRN vertegenwoordigt 30 bedrijven en wenden opleidingsgeld al aan voor nieuwelingen, maar zijn toch nauwelijks in staat een goede match te maken. 

Zelfregie en zelfrespect: Hoe blijf je in jezelf geloven en sterk?
Annet de Lange benadrukt dat formeel en informeel leren het makkelijker maakt te geloven in jezelf, ook al is dat best moeilijk na afwijzingen. Ze raadt aan om als je door werkloosheid zo’n deuk oploopt in een veilige omgeving aan zelfregie en zelfrespect te werken. Ina Hol merkt dat als 80 mensen graag die baan willen hebben het moeilijk is eerlijk te zijn wat je moeilijk vindt en nodig hebt, terwijl het belangrijk is dat te erkennen en het gesprek eerlijk aan te gaan.  Er zijn overigens veel voorzieningen zoals speed-daten, werkleerplekken, meelopen en proefplaatsen om buiten sollicitatiegesprekken om werk te vinden. Eigen regie van de werkzoekende is hierbij wel nodig, en het Werkbedrijf moet kunnen uitleggen waarom dat nodig is.

Jan Bart Wilschut formuleert het zo: je breekt je huis af in plaats van op, bij elke afwijzing. Waarop Wim Muilenburg heeft gemerkt dat bij De Driestroom mensen heel klein zijn als ze daar komen. Binnen 5-6 weken gaat hun zelfrespect al omhoog door het werk en het onder collega’s zijn.

Zaal: Voordat je bij het Werkbedrijf komt, tijdens de WW, doet het UWV weinig aan begeleiding  en opbouw. Daardoor kun je al 2 of 3 jaar thuis zijn, voordat je persoonlijk begeleid wordt door het Werkbedrijf. Kostbare jaren, waarin je werkervaring verouderd en je jezelf te weinig ontwikkelt richting arbeidsmarkt. Ina Hol: Het UWV en Werkbedrijf hebben een ander regime. Samenwerking zoeken is nodig.

Ontmoeting
Dick vertelt over een georganiseerde vacaturemarkt in Wijchen waarbij er alleen werkgevers waren met participatiebanen. Er waren bijvoorbeeld geen werkgevers met banen voor HBO. Zijn verzoek is de ontmoeting tussen werkgevers en werknemers een plaats te geven.

Ina Hol merkt op dat hier een groep zit met een bijzonder hoge motivatie. Veel mensen zitten verstopt. 10% komt maar op. De rest is een onzichtbare groep. Vraag uit de zaal is in welke vorm het Werkbedrijf dan mee zoekt. De re-integratieprojecten die bekend zijn als te werk gesteld worden onder allerlei dreigingen met sancties doen ook niet bepaald goed aan het imago. Door twijfel kun je helemaal naar beneden getrokken worden en dan kan het wel eens lang duren dat weer op te krikken. Ook wordt genoemd dat het op een andere manier in beweging komen, goed is om je geen slachtoffer te voelen, weer zelfvertrouwen op te doen en je krachtig te voelen.  Verder kun je een andere kijk op werk krijgen, andere talenten ontdekken. Netwerken kun je leren door te doen, ook al heb je dat niet van te voren. En dichter bij de bron komen kan leiden tot dichter bij werk komen. Om aanwas te krijgen van vaklui is lastig gebleken, waar vroeger de ambachtsschool was. Tegenwoordig beginnen bedrijven met een eigen ambachtsschool om zo het gat in de mismatch op te vangen. Of hier ook 45+ers welkom zijn is niet bekend.

Afsluiting

Wim Muilenburg constateert dat 45+ers wijzer zijn en sneller aan de bak horen te komen, maar dat in onze cultuur het beeld is dat  iedereen ouder dan 35 jaar niet deugt en boven de 50 jaar niet meer modern is.
Ina Hol ziet mismatch als probleem. Er moet een andere manier van leren komen, waarbij er ambachtspleinen en dergelijke komen, aanvullend op het gewone onderwijs. Een verandering van het systeem.
Jan-Willem de Rover is lid van het bestaande ACE netwerk en vindt een 45+ACEnetwerk een goed idee, zodat in de toekomst dat ene kanaal er is voor ondernemers om werknemers te vinden. Mensen vooral in hun begintraject individueel helpen voor ze murw geworden zijn.
Annet de Lange vindt dat we  zelf goed door hebben  hoe het zit en goed dat we niet willen wachten. Samen iets doen, een Gelders model  ontwikkelen en verder werken aan een vervolg hiervan.
Dick Westerbeek herinnert eraan dat er op de vacaturemarkt die samen is georganiseerd in Wijchen erg weinig echte werkgevers en weinig echte banen waren. Werkgevers en werknemers hebben elkaar nodig. Samen doen. 

Voorstellen

ACE45+ opstarten, Netwergroep45plus Nijmegen in combinatie met werkgevers, naar model ACE netwerk voor jongeren. Hierin zitten HRM-leden van bedrijven. De bedoeling is duurzame inzetbaarheid van personeel. Personeel kan circuleren, in een carrousel,volgens mobiliteitsmodel. Is er iemand boventallig dan wordt gekeken of hij bij een andere werkgever terecht kan. De OSRN biedt werkzoekenden aan mee te lopen in hun netwerk van ondernemers. De Driestroom maakt het mogelijk gebruik van de Villa te maken voor een vervolgbijeenkomst. Een samenwerking met het lectoraat van de HAN aangaan.

Werkgevers actiever op banenmarkten. De Netwerkgroep45plus Nijmgen is neergezet met een positief actief beeld van gemotiveerde mensen aan werkgevers en andere partijen: laaghangend fruit!

 

Verslag door Ingrid Swaneveld, lid Netwergroep45plus Nijmegen